سایه ی آسمان برروی زمین – آیت الله و نظراتش در جمع مهندسین ساختمان
توسط کمانگیر در روز ۲۴ فروردین ۱۳۸۹فروردین ۲۴
آیت الله مکارم شیرازی در دیدار اعضای سازمان نظام مهندسی استان قم گفت (بیشتر)،
مشکلات سبب شده تا مردم ساخت و سازهای خود را خارج از قانون انجام دهند
بعنوان یک شهروند ِ «غیرروحانی»، این خواسته ی غریبی نیست که بخواهیم در مورد جایگاه «روحانیت» در جامعه و نوع ارتباط آن با گروه های دیگر اجتماعی سوال کنیم. برحسب تجربه و مطالعه های موردی، هنوز این ایده که روحانیت یک طبقه ی خاص با اختیارات خاص است در جامعه ی ایران شنیده می شود. شاید به همین دلیل است که اعضای یک «سازمان نظام مهندسی» به دیدار کسی می روند که عالم علوم دینی است. دقت کنیم که این دقیقا دیدار ِ دو گروه متخصص نیست: در این اتفاق گروه مهندسی به دیدار آیت الله رفته اند تا او نظرات خود را به آنها ابراز کند. در انتهای جلسه مهندسین ِ ساختمان به انتقادات عالم دین پاسخ می دهند و،
ایشان با توجه به توضیحاتی که رئیس نظام مهندسی داد اظهار امیدواری کردند که در آینده خوش بینی جای آن خاطره های نامناسب را خواهد گرفت.
اما اینجا مساله اساس وجود نهاد روحانیت نیست. آیت الله مکارم شیرازی می گوید،
اصل لزوم وجود نظام مهندسی در کشور مورد تردید نیست؛ ولی مراکز نظارتی باید شرایط را آنگونه که به نفع مردم است انتخاب کنند.
…همه این مشکلات موجود سبب شده تا مردم ساخت و سازهای خود را خارج از قانون انجام دهند و اگر قانون خوب اجرا نشود خودش ضامن بیقانون است و مردم به بیقانونی پناه میبرند.
…گاهی برخی مهندسان برای نظارت بر ساخت و ساز ساختمانها تحمیل میشود؛ در حالی که کارفرما مهندس بهتری را برای نظارت سراغ دارد؛ ولی مراکز نظارتی این روند را نمیپذیرند و کارفرما را مجبور به پذیرش مهندس مورد نظر خود میکنند و این همچون اجبار مراجعه بیمار به پزشک خاصی است در حالی که پزشک بهتر و متخصص تر در این خصوص وجود دارد (تاکیدها از من).
با توجه به اینکه گوینده ی این جملات تخصص خاصی در زمینه ی علم ساختمان ندارد، به نظر می رسد این بیانات را می توان به عنوان برداشتی کلی بر موضوع «تخصص» و نحوه ی ارتباط ِ دارندگان آن با جامعه ی بزرگتر دید. به عبارت دیگر، آیت الله معتقد است که تخصص لازم است، اما مهم است که متخصصین «شرایط را آنگونه که به نفع مردم است انتخاب کنند». علاوه بر این آیت الله معتقد است «اگر قانون خوب اجرا نشود خودش ضامن بیقانون است و مردم به بیقانونی پناه میبرند». از این همه مهم تر، آیت الله مکارم شیرازی حق شهروندان غیر متخصص برای انتخاب یک فرد متخصص از میان گروه متخصصین را به رسمیت می شناسد.
اگر بپذیریم که روحانی متخصص امر دین است، این سوال ِ مهمی به نظر می رسد که آیا آیت الله، و پیروانش، می پذیرند که برخی از شرایطی که آیت الله برای متخصصین ساختمان برمی شمرد می تواند، حداقل بصورت محدود، به نحوه ی تعامل مردم و متخصص امر دین نیز قابل اعمال باشد؟ علاوه بر این، و مهم تر از آن، آیا ذات این نکته که متخصص امر آسمان در مورد کار گل صحبت می کند و راهکار ارایه می دهد می تواند به این معنی باشد که متخصصین امور زمینی نیز مجاز به نظریه پردازی درمورد اوامر «روحانی» هستند؟
در پایان این دیدار سخنران می گوید،
نباید نظامی که در غرب حاکم است ما آن را تقلید کنیم و براساس همان دیدگاه در مسائل خود اقدام کنیم ما باید مستقل و آنچه که به نفع مردم ما است انتخاب کنیم.
به نظر می رسد این جمله بیش از آنکه دارای مفهومی باشد امضای گروهی یک ذهنیت سیاسی است و بنابراین لزوما به این جلسه یا این رخداد خاص مرتبط نیست.
نکته خاصی که میتوانم در این نوع اظهار نظر آیت الله ها ببینم، این هست که آنها خود را مستقیم یا غیر مستقیم جانشینان خدا بر روی زمین میدانند. و از آنجایی که خداوند همه جیز میداند، میتواند در همه عمور نظارت و دخالت داشته باشد، طبیعی است که این خاصه خداوند در ابعاد کوچکتر آن (زمینی) قرار است به جانشینهایش برسد. اما این حالت فقط برای چانشینها هست، نه دیگران. پس پاسخ شما “خیر” است. به این دلیل که دخالت و اظهار نظر آیت اللهها نه به دلیل داشتن تخصص در حد یک متخصص که به دلیل حقی است که برای خود قائل هستند، که صورت برعکس ندارد. یعنی اگر یک متخصص سواد مذهبی زیادی هم داشته باشد، حق دخالت در عمور آیت اللهها ندارد.
سلام
۱- آقای آیت ا… مکارم شیرازی ، مرجع تقلید است .
۲- مراجع تقلید جایگاه خاصی در اسلام ( تشیع ) دارند . مردم می توانند در بسیاری از امور به مراجع یا دفترشان مراجعه کنند و از آنها کمک یا دادخواست یا توصیه یا راهنمایی بگیرند . یک مرجع تقلید ، زمانی که احساس وظیفه کند که بر اساس علم و اطلاع ( information ) یا data ایی که بدست آورده ، باید در امری ورود یا دخالت کند ، آنرا تکلیف شرعی دانسته و از عواقبش نمی ترسد و منتظر حرف مردم هم نمی ماند .
۳- در مثال مورد نظر آرش ، حتی ممکن است درخواست جلسه از سوی دفتر آقای مکارم اعلام شده باشد . ( دارم می گویم ممکن است ) چون مثلاً ایشان بر اثر اطلاعاتی که بدست آورده لازم دانسته که دربارهء فلان امر مهندسی یا ساختمانی اظهار نظر کند و مواردی را تذکر دهد . این اظهار نظر البته به معنای تعیین تنش ِ وارده به بتن و تغییر فرمول آن نیست بلکه می تواند مثلاً مربوط به اصلاح یک قانون یا یک روندی باشد که باعث آزارِ مقلدین ( مردم ) باشد . یا حتی بحث دربارهء خطر زلزلهء تهران که جدی هم هست ؛ باشد .
۴- بعنوان یک نیروی امنیتی می گویم : در یک پروندهء مهم که بدلایل قوی بودنِ سوژه / متهم ، راه بجایی نمی بردیم و تمام راهها بسته شد و حتی گزارشمان که برای رهبری ارسال کرده بودیم معطل مانده بود و ما نمی دانستیم که ایا بدست رهبری رسیده یا خیر ؛ بهمراه همکاران و پرونده ، به آقای مکارم مراجعه کردیم و ایشان کلیه اوراق پرونده را ملاحظه فرمودند و توضیحات ما را شنیدند و گفت برای من تکلیف شد و آنوقت تلفنی با رئیس قوه قضائیه و شاید برایتان باور نکردنی باشد ؛ با رهبری هماهنگی هایی انجام داد که موضوع از بن بست خارج شد . این نه به معنای دخالت آیت ا… در حوزهء اطلاعات و امنیت است بلکه به معنای نقش و کارکرد مرجع تقلید در یک جامعه شیعی می باشد .
۵- برای اینکه دوستان زیاد فحش ندهند مثال بهتری بزنم : صرفنظر از گرایشات سیاسی و کنش و واکنشهای دولتی و جناحی ، بسیاری از مومنین و حزب اللهی ها ، به محکومیت موضع گیریهای آقای صانعی اعتقادی ندارند و آنرا درست نمی دانند و عزل ایشان از مرجعیت که توسط جامعه مدرسین صورت گرفت را بی خود و بلااثر و یک حرکت سیاسی می دانند چرا که یک مرجع بر اساس تشخیصش و اطلاعاتش می تواند در امری موضعگیری یا اظهار نظر کند و از دیدگاه فقه شیعه حرج و گناهی هم در آن خصوص بر وی نیس . حتی بسیاری از مخالفینِ آقای منتظری ، برای آن دسته از فتاوی ایشان که واقعاً از سر احساس تکلیف ( و نه سیاسی ) صادر شده ؛ ایرادی نمی بینند و اعتراضی ندارند .
۶- من خواستم به آرش بگویم که مراجع تقلید ،دارای یک سیستم یا کارکرد یا قوانین خاصی هستند که اگر آنها را بشناسد ؛ دیکر این موضوعات برایش مسئله نمی شود .
مگر در نظامی که در غرب حاکم است٬ نظام ها به نفع مردمان خود تصمیم نمی گیرند؟ یا حداقل سعی شان بر این نیست؟
سازمان نظام مهندسی زیر مجموعه وزارت مسکن و شهرسازی است. عملا یک مهندس ناظر ، نظارتش از جانب وزارت مسکن و شهرسازی است تا ساختمان بر اساس اصول و مقرارات ملی ساختمان ساخته شود. مثال نشانه خدا بر روی زمین کاملا مع الفارق است. در مورد ساختمان شما یک محصول تولید میکنید که بعدا قابل معامله است و به احتمال زیاد بعدا فروخته خواهد شد پس نیاز هست که نظارت از جانب دستگاه سومی صورت گیرد به عبارت دیگر در یک محصول تولیدی کارفرما و گروه کنترل نظارت نمیتواند از سوی یک شخص حقیقی یا حقوقی انتخاب شوند، بلکه گروه کنترل و نظارت از سوی دستگاهی انتخاب میشود که ذینفع نیست. در حالی که در مورد مراجعه فرد به پزشک، فرد مختار است به هر پزشکی مراجعه کند و نتایج حاصل از این مراجعه فقط به خود فرد باز میگردد نه به فرد دیگری. در همین راستا کارفرما در مورد(( قرار داد ساخت)) میتواند به هر فرد حقیقی و حقوقی که تایید صلاحیت شده باشد مراجعه کند ولی بحث ((نظارت)) موضوع دیگری است.
با احترام، باید بگویم این پست براساس تحلیل نادرست از موقعیت روحانیت در جامعه ما نوشته شده است. دیدگاه دیگر این است که این پست از دید کسی که “مجبور به ارائه یک تحلیل ولو در شرایط نداشتن اطلاعات کافی” است، نوشته شده است.
جایگاه فعلی روحانیت، رصد کردن برخی مشکلات و رساندن به گوش کسانی است که در حالت عادی نمی خواهند بشنوند.